Mộ Đom Đóm01:44

“Ngày 21 tháng 9 năm 1945. Đó là ngày tôi chết.” Câu mở đầu đầy ám ảnh của Mộ Đom Đóm (Grave of the Fireflies) đã gieo vào lòng người xem một nỗi bàng hoàng khó tả. Không phải những mất mát to lớn về vật chất hay những con số thương vong khô khan, bộ phim khắc họa sâu sắc số phận bi thảm của hai đứa trẻ mồ côi giữa những tàn khốc của chiến tranh. Seita và Setsuko, hai anh em ruột, phải đối mặt với sự mất mát, đói nghèo và bệnh tật, một thực tế đau lòng mà chiến tranh mang lại cho những sinh linh bé nhỏ.

Hình ảnh hai anh em Seita và Setsuko trong Mộ Đom Đóm, ánh mắt buồn bã nhìn về phía xa xăm

Bối cảnh phim diễn ra vào những tháng cuối cùng của Thế chiến thứ hai, khi thành phố Kobe chìm trong bom đạn. Mẹ của Seita và Setsuko qua đời trong một trận oanh tạc, còn người cha thì biệt vô âm tín nơi chiến trường. Hai đứa trẻ bơ vơ, phải nương tựa vào nhau để tồn tại. Người dì, nơi mà hai anh em tìm đến, lại là một người ích kỷ và hà khắc. Bà luôn tìm cách đay nghiến, coi thường Seita và Setsuko, không cho chúng đủ ăn và bán đi những kỷ vật của mẹ. Không thể chịu đựng thêm được nữa, hai anh em đành rời bỏ căn nhà đó, tìm đến một căn hầm trú ẩn cũ kỹ để nương thân.

Cảnh Seita cõng Setsuko trên lưng, cả hai đang cố gắng tìm một nơi trú ẩn

Cuộc sống trong căn hầm tối tăm ngày càng khó khăn hơn khi lương thực và tiền bạc cạn kiệt. Seita phải bất chấp danh dự để đi trộm đồ ăn cho em gái. Nhưng không chỉ đói khát, bệnh tật cũng dần quật ngã hai đứa trẻ. Setsuko, sau một thời gian dài suy nhược, đã qua đời vì bệnh kiết lỵ trong căn hầm lạnh lẽo. Cái chết của em gái đã đánh gục hoàn toàn Seita. Cậu lang thang vô định rồi cũng gục ngã, để lại một cái kết đầy bi thương.

Cảnh Seita và Setsuko trong căn hầm, ánh sáng le lói chiếu vào gương mặt mệt mỏi của cả hai

Khác với những bộ phim hoạt hình tươi sáng của Studio Ghibli, Mộ Đom Đóm mang một gam màu xám buồn, những giai điệu da diết và chậm rãi. Bộ phim không có những tình tiết kịch tính, không có cao trào, tất cả diễn biến một cách chậm rãi, đầy ám ảnh qua lời kể của linh hồn Seita. Hình ảnh người mẹ quấn băng trắng toát với những vết bỏng đỏ, Seita ôm bình tro cốt của mẹ, hai anh em chôn những con đom đóm, Setsuko đổ nước vào hộp kẹo để có được chút vị ngọt, tất cả đều khiến người xem không khỏi xót xa.

Điểm đáng chú ý là dù trong hoàn cảnh khốn khó nhất, tình anh em giữa Seita và Setsuko vẫn tỏa sáng. Setsuko luôn hồn nhiên, ngây thơ, còn Seita thì cố gắng tạo ra những khoảnh khắc hạnh phúc cho em gái. Những khoảnh khắc ấy đẹp đẽ nhưng lại ngắn ngủi như vòng đời của những con đom đóm. Câu hỏi ngây thơ của Setsuko: “Tại sao những con đom đóm lại phải chết sớm như vậy?” gợi lên một sự liên tưởng đến số phận mong manh của hai đứa trẻ.

Hình ảnh hai anh em Seita và Setsuko vui đùa bên những con đom đóm, tạo nên khoảnh khắc tươi sáng hiếm hoi trong bộ phim

Setsuko, dù còn bé, nhưng em hiểu rõ sự mất mát và những khó khăn mà hai anh em đang phải đối mặt. Em lo lắng cho anh trai, quan tâm đến sức khỏe của anh. Phân cảnh Setsuko lả đi vì đói, ngậm đá thay kẹo, tay nắm đất nói: “Đây là cơm em làm cho anh đấy. Anh ăn đi. Sao anh không ăn?” là một trong những cảnh cảm động và đau lòng nhất của bộ phim.

Nhiều người xem có thể trách Seita vì những quyết định sai lầm đã dẫn đến cái chết của em gái và chính mình. Thậm chí, tác giả của câu chuyện, Nosaka Akiyuki, cũng tự trách mình vì đã không bảo vệ được em gái ruột. Nhưng liệu Seita có thực sự đáng trách? Cậu chỉ là một đứa trẻ 14 tuổi, cũng cần được yêu thương và chăm sóc. Hay phải trách người dì ích kỷ, những người xung quanh thờ ơ? Nhưng họ cũng chỉ là những con người bất lực trong hoàn cảnh chiến tranh. Tất cả họ, bao gồm cả Seita và Setsuko, đều là nạn nhân của một cuộc chiến tàn khốc do những kẻ tham vọng gây ra.

Hình ảnh Seita và Setsuko ngồi cạnh nhau trong căn hầm, ánh mắt cả hai đều chất chứa nỗi buồn và sự cô đơn

Mộ Đom Đóm không chỉ là câu chuyện về hai anh em Seita và Setsuko, mà còn là một lời tố cáo chiến tranh. Bộ phim cho thấy sự tàn phá mà chiến tranh gây ra không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần. Trong bối cảnh tăm tối ấy, tình cảm gia đình và khát vọng sống vẫn là những tia sáng hy vọng. Dù phải chịu nhiều đau khổ ở trần thế, cuối cùng linh hồn của Seita và Setsuko cũng được ở bên nhau, không còn phải chịu đựng những bất hạnh của cuộc đời. Xem Mộ Đom Đóm, khán giả không chỉ cảm thấy đau xót mà còn trân trọng hơn những giá trị của tình thân và sự bình yên.

Mộ Đom Đóm là một bộ phim hoạt hình bi tráng, ám ảnh, và đầy tính nhân văn, xứng đáng là một trong những tác phẩm kinh điển của điện ảnh thế giới. Bộ phim không chỉ là câu chuyện về chiến tranh mà còn là lời nhắc nhở về sự tàn khốc của nó và tầm quan trọng của tình người.